ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΕΝΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ

Ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος των Απανταχού Λαμαριωτών, ιδρύθηκε το έτος 1983 και το καταστατικό του εγκρίθηκε με την υπ΄ αριθμόν 214/83 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Χαλκίδας. Ένας από τους σκοπούς του συλλόγου ήταν η ίδρυση Λαογραφικού Μουσείου, στο οποίο θα συγκεντρωθούν και εκτεθούν λαογραφικό υλικό, κυρίως παλαιά αντικείμενα-εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας ως εργαλεία στην καθημερινή τους ζωή.

Υλοποιώντας το σκοπό αυτό, ο σύλλογος προέβη στην αγορά οικοπέδου μέσα στο χωριό και στη συνέχεια προέβη στην ανέγερση διώροφου κτιρίου. Στο ισόγειο στεγάζονται τα γραφεία του συλλόγου, βιβλιοθήκη και ιδιαίτερος χώρος όπου φιλοξενείται το Αγροτικό Ιατρείο.

Ο όροφος διαμορφώθηκε ανάλογα και έχει υποδεχθεί το λαογραφικό υλικό το οποίο τοποθετημένο σε βιτρίνες και προθήκες κοσμεί το μουσείο. Το υλικό αυτό αριθμεί πάνω από 500 εκθέματα και αποτελείται από.

Α) Αντικείμενα-εργαλεία της καθημερινής ζωής των κατοίκων του χωριού.

Β) Γεωργικά εργαλεία, εργαλεία παλαιάς οικιακής χρήσεως, απαραίτητα και χρήσιμα για την τότε δύσκολη καθημερινή ζωή.

Γ) Συλλογή κερμάτων και χαρτονομισμάτων παλαιάς εποχής από το 1802 μέχρι σήμερα.

Χρειάστηκαν 3 χρόνια συνεχούς αγώνα για να στηθεί το αξιόλογο αυτό έργο. Από το 1993 όταν άρχισαν οι εργασίες, μέχρι της 23-9-1996, οπότε έγιναν τα εγκαίνια με κάθε επισημότητα, παρουσία των κατοίκων του χωριού και των αρχών του Νομού. Από τότε, πολλοί είναι οι επισκέπτες του μουσείου και κολακευτικά τα σχόλια που αναγράφονται στο βιβλίο επισκεπτών. Οραματιστής, ιδρυτής και περαιωτής του έργου αυτού, είναι ο επί δεκαετία διατελέσας πρόεδρος του συλλόγου κ. Δημήτριος Κοκονός. Η προσπάθεια και ο αγώνας του οποίου πρέπει να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση. Για την ποικιλότροπη προσφορά του δημόσια τον ευχαριστούμε. Μέσα από το κείμενο αυτό, καλούμε όλους τους φίλους οι οποίοι επισκέπτονται την πανέμορφη «ΧΙΛΙΑΔΟΥ», να αφιερώσουν λίγο χρόνο για να επισκεφθούν το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού Λάμαρη, διαβεβαιώνοντάς τους ότι ο χρόνος αυτός δε θα πάει χαμένος, να επισκεφτούν το μουσείο, ένα χώρο που θυμούνται οι παλιοί, μαθαίνουν και διδάσκονται οι νέοι οι οποίοι οφείλουν να περάσουν τα βιώματά τους στους νεότερους για τη διατήρηση της ιστορίας και την διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.

Σημείωμα του ΑΝΤΩΝΗ ΠΑΥΛΟΥ

Η έρευνα της μεταβυζαντινής τέχνης δεν έχει κλείσει ούτε έναν αιώνα ζωής στον τόπο μας, μάλιστα για κάποιους κλάδους της βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Κι όπως σημειώνει ο Δημ. Τριανταφυλλόπουλος «αν όμως το μέχρι σήμερα γνωστό υλικό -απειροελάχιστο σε σχέση με το αδημοσίευτο- δεν μας παραπλανά, μπορούμε (...) να χρησιμοποιήσουμε την ευαγγελική παρομοίωση και τον συνοπτικό ορισμό του Nicolai Jorga [χαρακτηρίζοντας τη μετά την Άλωση εποχή ως "Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο" (Byzance après Byzance ), εννοούσε ότι η μεταβυζαντινή εποχή φέρει έκτυπη τη σφραγίδα του Βυζαντίου, είναι ο άμεσος της απόγονος], διότι, πράγματι παράδοση και ανανέωση, μορφή και περιεχόμενο, βρίσκονται αδιάκοπα σε μία διαλεκτική σχέση μεταξύ τους, με καθοριστικό στίγμα τη βαριά κληρονομιά του ελληνορθόδοξου Βυζαντίου.

Και τούτο είναι ίσως το πιο σαγηνευτικό γνώρισμα μιας τέχνης, ταπεινής μεν, αλλά με ύφος.» (Από το Βυζάντιο στο Μετά Βυζάντιο: Οίνος παλαιός εις ασκούς καινούς - και αντίστροφα, Αθήνα (Ίδρυμα Γουλανδρή – Χόρν) 1993, σ. 26-27).

Η πρώην κοινότητα του Αγ. Αθανασίου απέχει 30χλμ. από τη Χαλκίδα και σήμερα ανήκει στο Δήμο Διρφύων-Μεσσαπίων. Έχει 400 κατοίκους και παράγει δημητριακά, σιτηρά, κτηνοτροφικά και δασικά προϊόντα. Όμορφο γραφικό χωριό, κτισμένο στους πρόποδες της Δίρφης μέσα σε πυκνά πευκοδάση, τρεχούμενα νερά και κάθε λογής βλάστηση. Το χωριό δημιουργήθηκε μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους από τους κατοίκους των Βαβούλων.

Ναωνυμικό τοπωνύμιο από τον ομώνυμο ναό ο οποίος παραδόξως δεν είναι το καθολικό του χωριού αλλά το κοιμητήριο. Καθολικό του χωριού είναι ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Ιστορικές τοποθεσίες

Διαολάκιζα: Σε υψόμετρο 700 μέτρων στα μισά της κυρίας κορυφής της Δίρφης, βρέθηκαν δύο χρυσά πρωτοελλαδικά αγγεία. Φυλάσσονται στο μουσείο Μπενάκη. Το καμινευμένο μετάλλευμα που βρέθηκε στην περιοχή, μαρτυρά αρχαίο εργαστήριο μετάλλων.

Χαλκούσα: Δυτικά του Αγ. Αθανασίου και σε απόσταση 1500 μέτρων βρέθηκαν λίθινα τσαπιά, αξίνες, γυάλινα αντικείμενα, λίθινης εποχής.

Αξιοθέατα

Καστανιά: Πριν από τα πρώτα σπίτια του χωριού, καταπράσινη ρεματιά γεμάτη βρύσες με τρεχούμενα νερά.

Το φαράγγι της Αγάλης

Βρίσκεται χίλια μέτρα από το χωριό, προς την πλευρά της Δίρφης. Πανέμορφο φαράγγι που οδηγεί στη Δίρφη. Απόκρημνοι βράχοι με ποικίλους χρωματισμούς, εναλλάσσονται με καταπράσινες πλαγιές άγριας βλάστησης. Στο τέλος της διαδρομής συναντάμε τη σπηλιά Βοϊδοκλέφτρα, τόπο κατοικίας ανθρώπων της νεολιθικής εποχής.

Πανηγύρια

Στον Άγιο Αθανάσιο τα πανηγύρια ήταν στις 2 Μαΐου του Αγίου Αθανασίου στην μνήμη της κοιμήσεως του (από το 1950 και μετά γιορτάζεται στις 18-1) και του Αγίου Κωνσταντίνου στις 21 Μαΐου. Συνήθως στον Άγιο Αθανάσιο έπαιζε η ορχήστρα

Γιάννης Μητάκης

Νέα ονομασία του χωριού από την αμφιθεατρική θέση στην οποία βρίσκεται .Το παλιό όνομα του χωριού είναι Γίδες το οποίο σύμφωνα με την παράδοση δόθηκε από Τούρκο πασά ο οποίος εκεί είχε τα κοπάδια του.

Αμέσως μετά την απελευθέρωση αναφέρεται σαν Γίδες με 5 οικογένειες. Πλούσιο και έφορο μέρος με πολλές καλλιέργειες.

Ανάμεσα στο δρόμο Αμφιθέας Στενής και δυο χιλιόμετρα από το χωριό σε υψόμετρο 180μ, δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου διασώζεται Πύργος, ο οποίος εντάσσεται στο γενικότερο οχυρωματικό σχεδιασμό που είχαν φτιάξει οι Ενετοί. Είναι τέτοια η θέση του πύργου που έχει οπτική επαφή με τους υπόλοιπους πύργους της περιοχής.

Δεξιά στο κοιμητήριο του χωριού και σε υψόμετρο 230 μέτρων είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Δεξιότερα αυτού υπήρχε πύργος μεγάλος, του οποίου ερείπια είχαν προλάβει οι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Αριστερά του κοιμητηρίου υπάρχει ημικατεστραμμένο Πυργόπουλο ή «Πυργόπουλος». Είναι το μοναδικό κτίσμα αυτής της μορφής όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και σε όλα τα Ενετικά φρούρια. «Πύργοι φρούρια» υπήρχαν πολλά, αλλά Πυργόπουλα πουθενά. Η απόσταση μεταξύ του Πύργου και του Πυργόπουλου είναι αρκετά μεγάλη. Τα δυο αυτά κτίσματα συνδέοντο με υπόγεια σήραγγα, εντελώς αόρατη. Το Πυργόπουλο χρησίμευε μάλλον για αποθήκευση τροφίμων.