Από την δεκαετία του 1960 και μετά γίνεται μια συστηματική προσπάθεια διάλυσης του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της υπαίθρου. Από την μια πλευρά η πολιτεία και από την άλλη η «πολιτιστική» επίθεση και ο νέος «λάιφ-στάιλ» τρόπος ζωής που προβάλλεται με μανία από όλα τα ΜΜΕ. Η επίθεση είναι πολύπλευρη, συνεχής και ύπουλη. Τα αποτελέσματα αυτά είναι ορατά πλέον και πιο καταστροφικά μετά την αποβιομηχάνιση και την συνεχώς διογκούμενη ανεργία. Κατ’ αρχάς η πολιτεία. Υποκριτική η πολιτική της μιας κι άλλα δηλώνονται κάθε φορά προεκλογικά για ψηφοθηρικούς λόγους και άλλα γίνονται στην πράξη. Πολιτικά φωτογραφίζονται επάνω σε τρακτέρ, κάνουν δηλώσεις για τα δίκαια αιτήματα των αγροτών, αλλά μετά τις εκλογές όλα αυτά ξεχνιούνται. Παιδεία, υγεία, απομόνωση, κόστος ζωής, όσο και στις μεγαλουπόλεις είναι οι ανασταλτικότεροι παράγοντες για τους ανθρώπους της υπαίθρου, που τους κάνουν το βίο αβίωτο. Οικονομικά η δανειοληπτική πολιτική για τους αγρότες πάντα ήταν άδικη και ληστρική. Ο παλιός εκμεταλλευτής τοκογλύφος - τσιφλικάς αντικαταστάθηκε «επάξια» από τα πανωτόκια κι από το 41% από τους τόκους και τους τόκους υπερημερίας που αναγκάζονταν να καταβάλλουν στις τράπεζες πριν κάποια χρόνια.

Μια καταστροφή από καιρικές συνθήκες ή μια χαμηλή τιμή προϊόντος ήταν ικανή να σπρώξει τους αγρότες στην οριστική καθυστέρηση από την τράπεζα, στην απόγνωση και στους πλειστηριασμούς και τις κατασχέσεις. Οι άνθρωποι της υπαίθρου κουρασμένοι και απηυδισμένοι από τον σκληρό τρόπο ζωής, την παντελή έλλειψη στοιχειωδών υποδομών που θα έκαναν τη ζωή τους πιο ανθρώπινη, παράταγαν το χωριό τους, κατέβαιναν στις πόλεις και αναζητούσαν την «σιγουριά» του ανειδίκευτου εργάτη. Ποιος δεν θυμάται το γνωστό απόφθεγμα «βρέξει, χιονίσει η καραβάνα γεμίζει»;

Η άλλη πλευρά τώρα. Η «υποτιθέμενη πολιτιστική» επίθεση. Από τη δεκαετία του 1960 ο κατά τα άλλα συμπαθής Χατζηχρήστος στον ρόλο του βλάχου ήταν αντικείμενο σάτιρας και υποτίμησης. Ο τρόπος ζωής της υπαίθρου, των κτηνοτρόφων, των γεωργών, ο τρόπος ομιλίας, ο τρόπος διασκέδασης έγιναν νούμερα επιθεώρησης. Και να φανταστεί κάποιος ότι και μερικοί αφελείς παράταγαν τα χωριά τους για να κάνουν τη «μεγάλη ζωή» που τους παρουσίαζε η εικονική πραγματικότητα η οποία τους κατέκλυζε και τους παραπλανούσε.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες έπαιξαν τον ρόλο τους ώστε να ερημώσει η ύπαιθρος και να φθάσουμε στο τραγικό σημερινό επίπεδο να έχουμε μεγάλα αστικά κέντρα γεμάτα ανέργους. Όταν χαλάει η ισορροπία της ισομερούς ανάπτυξης και η συγκέντρωση όλων των πόρων γίνεται μονόπλευρα, νομοτελειακά ζημιώνονται οι πάντες. Χωρίς δυνατή ύπαιθρο δεν μπορούν να ζήσουν τα μεγάλα αστικά κέντρα. Η ανισότητα φέρνει στρεβλώσεις και οι ζημιές από ένα σημείο και μετά είναι μη αναστρέψιμες. Πώς φθάσαμε ως εδώ; Σκοπιμότητα ή βλακεία;

Σκοπιμότητα για ποιο λόγο; Ο μόνος λόγος που φαίνεται λογικός είναι τα φθηνά εργατικά χέρια. Βέβαια κι εδώ άλλαξαν τα δεδομένα, μιας και τώρα το αιμοβόρο και αδηφάγο κεφάλαιο ζητάει φτηνό εργατικό δυναμικό από τους οικονομικούς μετανάστες.

Βλακεία; Ναι μαζί με κομπλεξισμό. Την σκοπιμότητα κάποιες φορές μπορείς να την νικήσεις. Την βλακεία ποτέ. Δυστυχώς είναι ο μόνος αήττητος εχθρός.

Γιάννης Μητάκης

• Επόμενο