Αποφθέγματα για μύλους
Οι μύλοι και οι ιστορίες τους άφησαν πίσω τους και πολλές παροιμίεςwς.
«Αν είσαι και παπάς με την αράδα σου θα πας». Η αράδα στο μύλο ήταν νόμος απαράβατος. Εξαίρεση για αλλαγή σειράς αποτελούσε μόνο όταν επρόκειτο να αλεστεί σιτάρι για ψωμιά του γάμου.
«Μπάτε σκύλοι αλέστε και αλεστικά μη δίνετε».
«Στο μύλο και στον καφενέ μην το πεις» εννοώντας πως ό,τι λέγεται στον μύλο δεν μένει ποτέ μυστικό.
«Όλοι κλαίνε τα χάλια τους κι ο μυλωνάς τη δέση». Συνήθως δυο φορές την εβδομάδα ο μυλωνάς έκανε συντήρηση του μυλαύλακα.
«Με κουβαλητό νερό μύλος δεν αλέθει».
«Αυτά να τα λες εκεί που γυρνάει ο μύλος» εκεί δηλαδή που από τον θόρυβο δεν σε ακούει κανένας.
«Τα βάσανά μου είναι πολλά, τρεις μύλοι δεν τ’ αλέθουν».
«Χαλασμένοι μύλοι, σβησμένοι φούρνοι».
«Ζυμοφούρνιζε Διαμάντω-φέρε αλεύρι κασιδιάρη, απάντηση γυναίκας στον τεμπέλη άντρα της που είχε την αξίωση να τον τρέφει αυτή.
«Στο τέλος παίρνει ο μυλωνάς το ξάϊ».
«Όποιος έχει αλέσει χαίρεται, που αλέθει τραγουδάει, κι όποιος να αλέσει καρτερεί του κώλου του τραβάει». Αναφέρεται στην χαρά κάποιου που έχει τελειώσει ένα δύσκολο έργο, στην χαρά αυτού που προχωράει το έργο και στην αγωνία αυτού που δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.
«Η μυλωνού τον άντρα της με τους πραματευτάδες». Αφορά αυτούς που θέλουν να φανούν ανώτεροι από ό,τι πραγματικά είναι.
«Γίνεται μύλος». Λέγεται όταν σε ένα μέρος χαλάει ο κόσμος από τη φοβερή φασαρία σαν το θόρυβο του μύλου από το γύρισμα της μυλόπετρας, τον κρότο του νερού, τις συζητήσεις των πελατών και το αδιάκοπο χτύπο του βαρδαριού.
«Θεωρία επισκόπου και καρδιά μυλωνά». Λέγεται για τους ανθρώπους που στην εμφάνιση είναι καλοί αλλά κατά βάθος κακοί.
«Όποιος αέρας κι αν φυσά ο μύλος πάντα αλέθει». Οι επιτήδειοι που είναι κερδισμένοι σε κάθε κατάσταση.
« Σαν την κάτω πέτρα του μύλου». Τεμπέλης όπως η κάτω πέτρα που δεν κουνιέται.
«Της μυλωνούς είν’ ο καημός να βάλει μαύρο ρούχο». Λέγεται για να εκφραστεί ο καημός του καθενός για τις συνθήκες εργασίας του.
«Πολλή βουή στο μύλο μας και το αλεύρι λίγο». Πολλή φασαρία για το τίποτα.
«Η ζυμώτρια επαινιόταν και ο μύλος εκαυχιόταν». Λέγεται για αυτούς που εκμεταλλεύονται άλλων επιτυχίες.
«Αλλού χτυπάει το νερό κι αλλού βροντάει ο μύλος». Παραπλανητικά φαινόμενα.
«Των μυλωνάδων τα παιδιά πεθαίνουν από δίψα». Το νερό άφθονο, η δουλειά πολλή, αδιαφορία για τα παιδιά.
«Ας αλέθει ο μύλος κι ας μουγκρίζει ο χοίρος» ή «ο μύλος να γυρίζει κι ο σκύλος ας γαυγίζει». Κάνε την δουλειά σου κι άστους να λένε.
«Έβαλε το νερό στ’ αυλάκι». Λέγεται για εκείνους τους ανθρώπους που έβαλαν στη ζωή τους κάποια τάξη, σειρά και βρήκαν κάποια αποκατάσταση.
«Πάει το στόμα του σαν βαρδάρ’». Λέγεται για κείνους που συνεχώς ομιλούν και ασταμάτητα φλυαρούν όπως ακούγεται το βαρδάρ’ να χτυπάει πάνω στην μυλόπετρα.
Αινίγματα
Δύο βουβάλια μουγκρίζουνε να βγάλουν άσπρο χώμα. Τι είναι; (ο αλευρόμυλος)
Γύρω-γύρω κάγκελα και στη μέση αλέθει ο μύλος. Τι είναι; (το στόμα με τα δόντια)
Χίλιοι πάνε κι έρχονται και συναπαντιούνται. Τους λιώνουν τα κορμιά τους και τους αλλάζουν το όνομά τους. (Το σιτάρι που αλέθεται και γίνεται αλεύρι).