Τσόπας ή Ρουπακιάς ή Κουκουβίνος
ΖΕΜΕΝΟ
Η προσπάθεια αντιμετώπισης των ληστών στην περιοχή της Βοιωτίας κορυφώθηκε με την αιματηρή συμπλοκή στο Ζεμενό (12 Ιουλίου 1856).
Στην αναφορά του Μοίραρχου Π. Βακάλογλου προς το Υπουργείο Στρατιωτικών, διαβάζουμε τα εξής:
«Παντελής καταστροφή πέντε ληστρικών συμμοριών.
Τέλος πάντων η επιθυμία του Σεβαστού μας Βασιλέως και της σεπτής Ανάσσης μας, αι ευχές του Έθνους και αι προσπάθειαι της Βασιλικής. Κυβερνήσεως εξεπληρώθησαν πληρέστερα.
Οι διαβόητοι λήσταρχοι Λουκάς Μπελούλης ή Κακαράπης, Χρήστος Δαβέλης, Ιωάννης Ζαφείρης, Λουκάς Φουντούκης και Νικόλαος Τζώπης ή Δαφνής Κουκουβίνος, οίτινες προ δύο περίπου ετών ελημαίνοντο την ανατολικήν Ελλάδα και Εύβοιαν δεν υπάρχουσιν πλέον εις την ζωήν, των μεν πρώτων τεσσάρων φονευθέντων, του δε τελευταίου ζωγρηθέντος, μετά 18 οπαδών των, εξ ων οι μεν 14 εφονεύθησαν, οι δε λοιποί εζωγρήθησαν...».
Στην αναφορά αναφέρεται το όνομα του Νικόλαου Τζώπη ή Δαφνή Κουκουβίνου. Δεν είναι άλλος από τον Νικόλαο Τσόπα ή Ρουμπακιά ή Κουκουβίνο που όπως αναφέρεται σε αρκετές πηγές είναι από την Στενή. Όταν συνελήφθη μεταξύ άλλων είχε πάνω του «ένα δαχτυλίδι με διαμάντια κι ένα δαχτυλίδι μονόπετρον με κόκκινο λίθον απαστράπτοντα εν ώρα σκότους, μίαν αντίκα και 65 τουρκικές λίρες».
ΤΟΥ ΝΤΑΒΕΛΗ Η ΒΡΥΣΗ
Μόλις τελειώνει το χωριό της Πάνω Στενής, στο δρόμο για Στρόπωνες, στα 300 μέτρα περίπου υπάρχει η Βρύση του Νταβέλη. Κάποτε σε μια συζήτηση που είχα στο καφενείο με κάποιους ηλικιωμένους Στενιώτες, ρώτησα πως ονομάστηκε έτσι η βρύση κι αν είχε περάσει ο Νταβέλης από το χωριό μας. Ένας από τους Βαρτζήδες μου είπε ότι δεν ξέρει αν είχε περάσει ποτέ ο Νταβέλης από την Στενή ή ήταν μόνο φήμες ότι κρυβόταν εδώ, αυτό που είχε ακούσει όμως είναι ότι κάποιος από το σόι του ήταν πρωτοπαλίκαρο του Νταβέλη και αυτός είχε φτιάξει τη βρύση. Πρόκειται για τον Τσόπα; Σίγουρα όχι γιατί ο Τσόπας συνελήφθη στο Ζεμενό.Το σίγουρο είναι ότι οι λήσταρχοι που μπορούσαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους το έκαναν από φόβο για την τύχη της οικογενείας τους. Υπήρχε για μια περίοδο νόμος περί εκτοπίσεως οικογενειών και συγγενών τους και φυσικά υπήρχε πάντα κίνδυνος αντιποίνων. Το Τσόπας είναι ένα παρατσούκλι το οποίο υπήρχε σε Στενιώτικη οικογένεια. Η δεύτερη άποψη που υπάρχει για την ονομασία της πηγής είναι ότι ονομάστηκε έτσι από τον Χουλιάρα ο οποίος είχε το παρατσούκλι Νταβέλης και είχε δίπλα χωράφι. Η Τρίτη και τελευταία άποψη αναφέρει ότι πήρε το όνομα από τον Χαρίλαο Νάτσο που είχε έρθει στη Στενή από τα Στύρα, ήταν από το σόι του Νταβέλη και είχε κοντά στην πηγή και αυτός περιβόλι. Βέβαια αυτή η εκδοχή προϋποθέτει ότι ο Νταβέλης δεν ήταν από το Στείρι της Βοιωτίας αλλά από τα Στύρα της Εύβοιας.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΟΠΑΣ Η ΔΑΦΝΗΣ ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ*
Το 1853 ο Τσόπας κατηγορήθηκε μαζί με τρείς άλλους κτηνοτρόφους για ληστεία και είχε κλειστεί στις φυλακές Χαλκίδας. Στις 30 Ιανουαρίου του 1954 οι υπαξιωματικοί και οπλίτες της φρουράς Χαλκίδας άνοιξαν τις πύλες της φυλακής κατάδικοι και οι λιποτάκτες διέρρηξαν την πύλη του φρουρίου, εφοδιάστηκαν με όπλα από τις δημόσιες αποθήκες της Χαλκίδας και πέρασαν στην Θεσσαλία. Επικεφαλής της ανταρσίας ο λοχίας Νικόλαος Λεωτσάκος από την Λακωνία. Όπως ανεφέρθη η αποφυλάκιση έγινε με την ανοχή του Υπουργού Στρατιωτικών Σκαρλάτου Σούτσου. Μετά την κατάρρευση της επανάστασης στη Θεσσαλία ο Τσόπας επέστρεψε αλλά είχε παρέλθει η προθεσμία της αμνηστείας(7/1854).Σχημάτισε μικρή συμμορία και συμμετείχαν στην ληστεία στα Αχμέταγα. Κατόπιν μαζί με τους άνδρες του εντάχθηκαν στην συμμορία του Καλαμπαλίκη και πήρε μέρος στην ληστεία του σπιτιού του βουλευτή Βουδούρη.
Τον Μάιο του 1856 άρχισε την συνεργασία του με τον Νταβέλη.
ΣΤΑ ΑΧΜΕΤΑΓΑ
Τον Μάρτη του ’55, η συμμορία του Ρουπακιά περνάει με βάρκες στην Εύβοια. Αφήνει φρουρές στα σημεία επιβίβασης και αποβίβασης για να καλύψουν την φυγή και οι υπόλοιποι έντεκα, ντυμένοι με στολές οροφυλάκων εισέρχονται στο χωριό Αχμέταγα, ιδιοκτησία του άγγλου τσιφλικά Νόελ. Πρώτα εισέβαλαν σε σπίτια του χωριού όπου και κατέσχεσαν όσα όπλα βρήκαν και στην συνέχεια κατευθύνθηκαν στο σπίτι του τσιφλικά όπου και κατέσχεσαν χρήματα, κοσμήματα, ασημικά και άλλα τιμαλφή. Στην αυλή του τσιφλικά έστησαν γλέντι με τις γυναίκες του χωριού «τρώγοντες, πίνοντες και χορεύοντες» σύμφωνα με κατάθεση. Πριν φύγουν δεν παρέλειψαν να κάψουν με ζεματιστό λάδι τον δήμαρχο, συνεργάτη των αρχών.
Η ΛΗΣΤΕΙΑ ΣΤΟ ΒΑΤΩΝΤΑ
Τον Νοέμβριο πραγματοποιείται η μεγαλύτερη ως τότε επιχείρηση στην οποία ενώνουν τις δυνάμεις τους οι συμμορίες των Καλαμπαλίκη, Μπελούλια, Πάλλα, Φουντούκη, Χορταριά, Μπούρχα, Ρουπακιά, Λυκουρέση και Καραδήμου. Συγκεντρώνονται εβδομήντα συνολικά ληστές και αφού αφήσουν φρουρές, περνούν με βάρκες στην Εύβοια. Περνούν την μέρα τους σε στάνες τσομπάνηδων και στις οχτώ το βράδυ περικυκλώνουν το αρχοντικό του βουλευτή Βουδούρη. Περίπου είκοσι εισβάλουν σε αυτό ενώ οι υπόλοιποι περιφρουρούν την επιχείρηση και κρατούν τους περαστικούς.
Εντός του σπιτιού παραμένουν δύο ώρες ενώ υποχρεώνουν τον δικαστή Βώκο, γαμπρό του Βουδούρη, να παίξει μαζί τους χαρτιά με στοίχημα το ...κεφάλι του. Παίρνουν μαζί τους πλούσια λεία και τρεις ομήρους: την κόρη, τον γιό και τον γαμπρό του βουλευτή. Περνούν απέναντι στον Ωρωπό και από εκεί κατευθύνονται στον Μαραθώνα. Θα πάρουν τελικά ως λύτρα 40.000 δραχμές. Μεγάλη εντύπωση προκαλεί η άψογη συμπεριφορά τους προς τους ομήρους και ειδικά προς την κόρη του βουλευτή. Η καλή συμπεριφορά προς τους ομήρους ήταν ο κανόνας σε όλες τις απαγωγές καθώς η ομαλή διεκπεραίωση της αιχμαλωσίας αλλά και της απελευθέρωσης βεβαίωναν το καλό όνομα και την αξιοπιστία της συμμορίας. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο όμως, ήταν επιβεβλημμένη η εκτέλεση του ομήρου σε περίπτωση μη πληρωμής των λύτρων ή όταν σε περίπτωση καταδίωξης υπήρχε κίνδυνος να ξεφύγει ο αιχμάλωτος. Το ποιος θα εκτελούσε τον αιχμάλωτο προέκυπτε ύστερα από ...κλήρωση. Αρκετές φορές τέλος, εφόσον δεν καταβαλόταν ολόκληρο το ζητούμενο ποσό, δεν επιστρεφόταν ...ολόκληρο ούτε το θύμα της απαγωγής. Του έλειπε η μύτη, κάποιο αυτί, τα δάχτυλα ή ολόκληρο το χέρι.
ΤΑ ΨΕΥΔΩΝΥΜΑ ΤΟΥ ΤΣΟΠΑ
Κανένας δεν το πάτησε το κάστρο της Επάκτου,
ο Ρουπακιάς το πάτησε με τον γερο-Χοσάδα
πήραν άσπρα, πήραν φλουριά, πήραν μαργαριτάρια,
πήραν του Νόβα τα παιδιά, του Νόβα την γυναίκα….
Από τους πρώτους ληστές ήταν κι ο Ρουπακιάς που αναφέρετε στο πάρα πάνω δημοτικό τραγούδι. Τον αναφέρουμε γιατί είναι ένα από ψευδώνυμα που θα χρησιμοποιήσει είκοσι χρόνια μετά ο Τσόπας.
* Τα στοιχεία για τον Τσόπα αντλήθηκαν από το "ΕΥΒΟΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 1990" ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΥΒΟΙΑ" σελ.65-68.Κείμενο του Αντώνη Παύλου "ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ" ΛΗΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ.
Γ.ΜΗΤΑΚΗΣ