ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ

Melissa officinalis της οικογένειας Χειλανθή (Labiatae)
Αλλες ονομασίες: μέλισσα, μελισσάκι, αγριομέλισσα, μελισσοβότανο

Περιγραφή: Πολυετής πόα 40-100 εκ. Έχει ωοειδή, ελαφρά οδοντωτά φύλλα με αραιό τρίχωμα. Το καλοκαίρι βγάζει 6-12 μικρά υποκίτρινα ή άσπρα, ανθάκια, τοξοειδή και μελιτογόνα, των 10-14 χιλ. στους σπονδύλους. Περιέχει υψηλό ποσοστό κιτράλης, στην οποία οφείλει το έντονο άρωμά του, που θυμίζει λεμόνι και σε μικρότερο βαθμό τη μέντα.

Πού θα το βρείτε: Στη Δίρφη και στο Ξεροβούνι, σε διάφορες πλαγιές διάσπαρτο.

Συλλογή και συντήρηση: Τα φρέσκα φύλλα συλλέγονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Για τον υπόλοιπο χρόνο, μπορούμε είτε να τ' αποξηράνουμε λίγο πριν ανθίσει το φυτό, γιατί είναι η εποχή που η μυρωδιά του είναι πιο έντονη. Επειδή με τη αποξήρανση χάνεται μέρος του αρώματος και των ουσιών του βοτάνου, η μέθοδος της κατάψυξης προτιμάται.

Ιστορικά

Το μελισσόχορτο ήταν αφιερωμένο στη θέα Αρτεμις. Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν στην ιατρική 2000 χρόνια πριν. Ο Διοσκουρίδης το είχε ως φάρμακο για το δάγκωμα σκορπιού και ως εμμηναγωγό. Στην Ευρώπη του μεσαίωνα, το χρησιμοποιούσαν ενάντια στην υπέρταση, τις πληγές, τον πονόδοντο, τα δαγκώματα λυσσασμένων σκύλων, τους δερματικούς ερεθισμούς, τους πιασμένους λαιμούς, τις ζαλάδες της εγκυμοσύνης, ακόμα και την τριχόπτωση. Οι Ευρωπαίες του μεσαίωνα γέμιζαν λινά ή μεταξωτά φυλαχτά με μελισσόχορτο και τα κουβαλούσαν επάνω τους ως ερωτικά γούρια. Κάποιοι διάσημοι λάτρες του ξεπέρασαν τα 100 χρόνια ζωής. Χρήσεις σήμερα: Το άρωμά του καθιστά έναν χώρο οικείο για τις μέλισσες. Σε πολλές περιοχές, οι μελισσοκόμοι τρίβουν τα τοιχώματα μιας καινούριας κυψέλης με μελισσόχορτο.

Στη λαϊκή ιατρική: Είναι εχθρός της υπέρτασης, της αϋπνίας, της ανορεξίας, των νεύρων, της πίεσης και του πονοκεφάλου. Καταπραΰνει τα δεινά της εμμηνόπαυσης, εξάψεις, μελαγχολία, άγχος, αρρυθμία. Μαλακώνει τον πόνο της εμμηνόρροιας κι εξομαλύνει τον αντικανονικό κύκλο. Εξυγιαίνει το κυκλοφορικό και το καρδιακό σύστημα. Αντιμετωπίζει δερματολογικά προβλήματα κι ερεθισμούς. Είναι σπασμολυτικό, αφιδρωτικό, αντιφυσιτικό, κατάλληλο για πυρετούς και γρίπη. Πολεμά τους κολικούς, το χρόνιο βήχα και το άσθμα. Οι αντισταμινικές του ιδιότητες βοηθούν στη μείωση αλλεργικών αντιδράσεων.

Επιβάλλεται η προσεκτική χρήση από εκείνους που παίρνουν χάπια για την αϋπνία ή για το θυρεοειδή. Χρήση στην κουζίνα: Το αφέψημα μελισσόχορτου είναι η πλέον απλή χρήση του. Το άρωμα του φρέσκου βοτάνου που θυμίζει λεμόνι κάνει εντονότερη την οσμή και γεύση των φαγητών που περιέχουν χυμό λεμονιού. Αρωματίστε μαλακά τυριά, σούπες, σαλάτες, ψάρια, κρέατα φούρνου, πουλερικά, φρουτοχυμούς - ιδιαίτερα λεμονάδα - και κρασιά. Οι Καρμελίτες καλόγεροι χρησιμοποιούσαν από το 1611 για την παρασκευή ενός αλκοολούχου ποτού, το ύδωρ μελισσόχορτου (eau de melisse des Carmes).

Συνταγή:

Γλώσσες με Μελισσόχορτο και Μαρτίνι
(μεζές για γιαγιάδες που ανοίγουν φύλλο για σούσι)
300 γρ. γλώσσες φιλέτο - 1/2 ποτήρι Μαρτίνι - 1/2 ποτήρι λευκό κρασί - 3 κουτ. σουπ. φρέσκο μελισσόχορτο ή κουτ. σουπ. αποξηραμένο - 1 μέτριο κρεμμύδι - 1/4 κρέμα γάλακτος - ελαιόλαδο.

Κόβουμε τα φιλέτα της γλώσσας στη μέση κατά μήκος, τα τυλίγουμε σε ρολό και τα στερεώνουμε σε οδοντογλυφίδες. Ψιλοκόβουμε και σοτάρουμε το κρεμμύδι σε λίγο ελαιόλαδο. Προσθέτουμε τις γλώσσες και τις σβήνουμε με το μαρτίνι, ρίχνουμε το κρασί και το μελισσόχορτο ψιλοκομμένο και βράζουμε για 10΄ περίπου. Τέλος ρίχνουμε την κρέμα γάλακτος και ανακατεύουμε μέχρι να δέσει η σάλτσα.

ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ

Θεωρώντας ότι τα αρωματικά φυτά και βότανα της Δίρφης είναι ένα τεράστιο αλά αναξιοποίητο κεφάλαιο για την περιοχή συνεχίζουμε τα αφιερώματα με την τσουκνίδα.

Πού θα βρείτε: Στις πλαγιές και στα λιβάδια σ' όλη την περιοχή.

Urtica Dioica της οικογένειας Κνιδοειδή (Urticeae)
Άλλες ονομασίες: ακαλήφη, κνίδη (ονομασίες από τα βυζαντινά χρόνια).

Περιγραφή: Πολυετής πόα με απλό ή διακλαδισμένο, όρθιο βλαστό. Τα φύλλα της είναι καρδιόσχημα, πριονωτά, χνουδωτά, σκουροπράσινα και άνθη μικρά και πρασινωπά ή λευκά. Έχει κνηστικές τρίχες που όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα προκαλούν ερεθισμό. Το συναντάμε σε πλούσια, χέρσα εδάφη.

Συλλογή και συντήρηση: Οι τρυφεροί βλαστοί συλλέγονται με γάντια από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάιο. Είναι προτιμότερο να μη συλλέγετε τα ξεραμένα φύλλα του καλοκαιριού. Προμηθευτείτε φύλλα μολόχας σε περίπτωση που τσιμπηθείτε με την τσουκνίδα και τρίψτε τα στην ερεθισμένη περιοχή. Για να αποξηράνετε, δέστε τους βλαστούς με σπάγκο και κρεμάστε τους ανάποδα σε σκιερό μέρος μέχρι να ξεραθούν τόσο ώστε να μη γίνονται σκόνη μόλις τ' αγγίξετε (περίπου 6 μέρες). Μπορείτε επίσης να καταψύξετε. Μη φάτε τα φύλλα ωμά.

Στην αρχαιότητα και το μεσαίωνα:
Το λατινικό της όνομα urtica προέρχεται από το λατινικό «urere» που σημαίνει «καίω». Στα Ελληνικά είναι κνίδω, εξ ου και «τσουκνίδα».

Οι διάσημοι γιατροί της αρχαίας Ελλάδας τη χρησιμοποιούσαν για πληθώρα προβλήματα υγείας.
Θεωρείται διεγερτικό, ακόμα κι από κάποιους λαούς σήμερα.

Λένε πως τα στρατεύματα του Καίσαρα στην παγωμένη Βρετανία έτριβαν φύλλα τσουκνίδας πάνω τους για να κρατηθούν ζεστοί. (Θερμός κι ερεθισμένος ή συγκαμένος και πονεμένος;)

Στην Ευρώπη του μεσαίωνα θεωρούσαν ότι οριοθετούσε τις κατοικίες των ξωτικών. Τις χρησιμοποιούσαν δε ως μαντζούνι για να διώχνουν το κακό.

Οι στεγνόπιτες (τσουκνιδόπιτες) έσωσαν κόσμο στην κατοχή ως τροφή και φάρμακο.

Στη λαϊκή ιατρική:
Είναι πολύτιμη πηγή μετάλλων (σίδηρος, νάτριο, μαγγάνιο, ασβέστιο, κάλιο κ.α.), καθώς και βιταμίνες Α, Β και C, που βοηθά στην απορρόφηση σιδήρου.

Έχει ιδιότητες αιμοστατικές, αντιδιαβητικές και διουρητικές.

Κάνει καλό στο αναπνευστικό, στα δερματολογικά και αναπνευστικά προβλήματα.

Είναι κατά της τριχόπτωσης και της πιτυρίδας και τονώνει τα μαλλιά.

Καταπολεμάει τα αρθριτικά, την αναιμία, την παχυσαρκία, την πέτρα στα νεφρά, τη διάρροια, τους κολικούς, τη βρογχίτιδα, τους ρευματισμούς και την ηπατίτιδα.

Είναι σπασμολυτικό, αιμοκαθαρτικό και τονωτικό.

Είναι δραστικό σε περιπτώσεις παραλύσεων.

Ρίχνει την πίεση, σταματά την αιμορραγία της μύτης, προωθεί τη ροή του γάλακτος στο θηλασμό και συντελεί στην εύρυθμη λειτουργία των αδένων.

Χρήση στην κουζίνα: Το αφέψημα της τσουκνίδας είναι τονωτικό. Στη Θεσσαλία και την Ήπειρο φτιάχνουν υπέροχες τσουκνιδόπιτες. Επίσης γίνονται ωραίες οι τσουκνιδόσουπες αρωματισμένες με δυόσμο. Μπορεί να μαγειρευτεί όπως το σπανάκι, σαν βραστή σαλάτα, ή να γίνει το βασικό χορταρικό σε σάλτσα πέστο.

Συνταγή: Τσουκνιδόσουπα βελουτέ
- 250 γρ. τσουκνίδα - 1-2 βρασμένες πατάτες σε κύβους - λάδι ή βούτυρο - 1 ψιλοκομμένο κρεμμύδι - 3 3/4 φλιτζάνια γάλα - 1 κουταλιά της σούπας ψιλοκομμένα φρέσκα βότανα π.χ. μαντζουράνα, φασκόμηλο, άνηθο και μαϊντανό - 1 κουταλιά ψιλοκομμένο δυόσμο - αλάτι, πιπέρι - κρέμα γάλακτος με ψιλοκομμένο δυόσμο για γαρνίρισμα.

Τσιγαρίστε τα κρεμμύδια στο λάδι κι έπειτα προσθέστε την τσουκνίδα και ζεματίστε για 10΄. Ρίξτε τις πατάτες, τα βότανα και το γάλα, αλατοπιπερώστε και βράστε για άλλα 10΄. Αφήστε τα να κρυώσουν και λιώστε τη σούπα στο μίξερ. Ζεστάνετε τη σούπα βελουτέ και σερβίρετε.

Για το γαρνίρισμα: όταν θα έχετε βάλει τη σούπα στα πιάτα, θα ρίξετε στη μέση της καθεμιάς 1-2 κουτ. σούπας κρέμα γάλακτος και θα ψιλοκόψετε λίγο δυόσμο από πάνω.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΔΙΟΛΑΚΑ

• Προηγούμενο
• Επόμενο