ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΕΝΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει παγκόσμια ένα ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα αρωματικά φυτά και βότανα και τις πολλαπλές χρήσεις τους. Παρατηρείται άλλωστε μια αυξημένη ζήτηση σε φυσικά προϊόντα, που είναι συνυφασμένη με το σύνθημα «επιστροφή στη φύση». Όλο και περισσότεροι πολίτες μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τα βότανα στη μαγειρική, ως αφεψήματα ή την «αρωματοθεραπεία» για τη βελτίωση της υγείας και της ομορφιάς. Η αρωματοθεραπεία είναι μια πανάρχαια μέθοδος, η ιστορία της οποίας χάνεται μέσα στα βάθη των αιώνων, γιατί η αρμονία της υγείας και της ομορφιάς αποτελούσε ζητούμενο για τον άνθρωπο κάθε εποχής. Η παραδίρφυα περιοχή είναι μια από τις περιοχές της χώρας που έχουν το προνόμιο να υπάρχει πολύ μεγάλη ποικιλία αρωματικών φυτών και βοτάνων.

Οι κάτοικοι των Στροπώνων, της Γλυφάδας, των Καμπιών, της Στενής, της Λούτσας κατά το παρελθόν αλλά και σήμερα, λιγότερο ασχολούνται με τη συλλογή αρωματικών φυτών και βοτάνων.

Το αρνητικό είναι ότι ο τομέας αυτός έμεινε στάσιμος γιατί δεν πέρασαν στην καλλιέργεια, τη συσκευασία ή την αξιοποίηση μέσα από τη βιομηχανία ή τη βιοτεχνία παραγωγής αιθέριων ελαίων.

Εξαιτίας της γεωλογικής διαμόρφωσης, κυρίως στην ορεινή και ημιορεινή ζώνη, όπου οι αγροί δεν μπορούν να αποδώσουν για άλλες καλλιέργειες, η καλλιέργεια αρωματικών φυτών και βοτάνων θα αποτελούσε την ιδανική λύση για να αυξήσουν τα εισοδήματά τους και θα αύξανε τα κίνητρα για παραμονή στην περιοχή.

Γι αυτό ο Δήμος και οι κάτοικοι των κοινοτήτων που έχουν κάποια παράδοση στη συλλογή των αρωματικών φυτών θα πρέπει να επιδιώξουν:

-Την κατάρτιση των κατοίκων στις ορεινές περιοχές πάνω στην καλλιέργεια των αρωματικών φυτών και βοτάνων, στη συσκευασία αλλά και τον τρόπο διάθεσης των προϊόντων.

-Την συνεργασία του Δήμου Διρφύων με τη Γεωπονική σχολή ή με κάποιο ευρωπαϊκή επιστημονικό ίδρυμα που μελετά αντίστοιχα θέματα και ιδιαίτερα την παραγωγή αιθέριων ελαίων.

-Την δημιουργία Μουσείου Φυσικής Ιστορίας που η μια θεματική ενότητα θα περιλαμβάνει την παρουσίαση της πλούσιας χλωρίδας της περιοχής, με επικέντρωση στα αρωματικά φυτά και φαρμακευτικά βότανα.

-Να οργανώσει τους χώρους που σήμερα διατίθενται βότανα και αρωματικά φυτά (όπως στη Στενή και τους Καθενούς) με όμορφα περίπτερα πιο ελκυστικά στον επισκέπτη με σωστή συσκευασία και πληροφόρηση.

Σήμερα οι συνθήκες είναι πολύ ευνοϊκές και απ' ότι φαίνεται από τα μηνύματα που έρχονται από κάθε γωνιά της γης και κυρίως από επιστήμονες, ερευνητές της υγείας, της διατροφής, της ποιότητας ζωής. Όλοι μιλούν την ίδια γλώσσα. Συνιστούν αλλαγή πορείας.

Μιλούν για επιστροφή του ανθρώπου κοντά στη φύση, μακριά από φυτοφάρμακα, τα συντηρητικά, τα συνθετικά, τα γλυκαντικά, τις χρωστικές και τις ορμονούχες τροφές. Αυτό έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες ώστε να αναζητούν σύμφωνα με τις οικονομικές τους δυνατότητες, οικολογικά παραγόμενα τρόφιμα, να χρησιμοποιούν τα αρωματικά φυτά και βότανα, να εμπιστεύονται τις θεραπείες της εναλλακτικής ιατρικής.

Δημιουργείται έτσι μια νέα αγορά, όπου τα αρωματικά φυτά και τα φαρμακευτικά βότανα αποκτούν μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον για αυτούς που μπορούν να τα καλλιεργήσουν, να τα συσκευάσουν και πιστοποιημένα ποιοτικά να τα παρουσιάσουν στο καταναλωτικό κοινό.

Οι χρήσεις των αρωματικών φυτών είναι ανάλογες με τα αιθέρια έλαια που περιέχουν. Τα έλαια αυτά χρησιμοποιούνται σήμερα σε ευρεία κλίμακα από πολλές βιομηχανίες (αρωμάτων, σαπουνιών, καλλυντικών, τσιγάρων, τροφίμων, κ.λ.π.) αλλά και σαν αρτύματα ή καρυκεύματα φαγητών, (όπως π.χ. η δάφνη, η ρίγανη, το δενδρολίβανο κ.λ.π.).

Οι εφαρμογές των ελαίων στο χώρο των καλλυντικών φαίνονται σήμερα να είναι απεριόριστες. Περιέχουν μεταξύ άλλων θρεπτικές ουσίες, δραστικά οξέα και βιταμίνες που θεωρούνται ιδανικά για μασάζ, ανανέωση των κυττάρων, τόνωση και ξεκούραση στο μπάνιο, επίσης χρησιμοποιούνται ως αρωματικά χώρου, για τον καθαρισμό της ατμόσφαιρας αλλά και πολλές άλλες χρήσεις τα έχουν φέρει μέσα σε κάθε νοικοκυριό.

Για το Δήμο Διρφύων το θέμα «αρωματικά φυτά και βότανα» πρέπει να μπει στην ημερήσια διάταξη για περαιτέρω επεξεργασία και ανάλυση.

Με τη σωστή συνεργασία του Δήμου με τους ενδιαφερόμενους πολίτες θα προκύψουν δράσεις με σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα για τη βελτίωση της ζωής και της οικονομικής θέσης των κατοίκων.

Φραντζής Γιώργος

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 άρχισαν να εφαρμόζονται στη Στενή και οι οργανωμένες μονάδες παραγωγής κρέατος. Οι μονάδες αυτές κατασκευάστηκαν στον Κάμπο της Στενής, έως τα όρια με τους Βούνους.

Δεξιά του δρόμου στα Αλώνια ο Θοδωρής Σιμιτζής (Δόκιμος), έφτιαξε ένα κτίριο πτηνοτροφείου. Αργότερα το αγόρασε ο Κώστας Κικίδης (Kαμές) και το έκανε σταύλο.

Στην αριστερή πλευρά, ο Αθανάσιος Μακρής έφτιαξε τρία πτηνοτροφεία. Πιο κάτω δεξιά έφτιαξε κονικλοτροφείο ο Γιάννης Σιμιτζής (του Ποστόλα) το οποίο αργότερα αγόρασε ο Βαγγέλης Ντόβρος Παπαλάμπρος και το έκανε στάβλο. Πιο δίπλα έφτιαξε χοιροστάσιο ο Αντώνης Ντουμάνης (Πιτσιλής) και αργότερα ασχολήθηκε με την εκτροφή γαλοπούλων και δίπλα λίγο πιο πάνω ο Γιάννης Μεργός που είχε και τον φούρνο στη Κάτω Στενή, έφτιαξε πτηνοτροφείο. Αργότερα λίγο πιο πέρα, ο Χρήστος Ντουμάνης έφτιαξε σταύλο. Δίπλα ο Ηρακλής Θωμάς έφτιαξε χοιροστάσιο. Από την άλλη πλευρά ο Δημήτρης Θωμάς έφτιαξε χοιροστάσιο.

Αριστερά του δρόμου ο Παναγιώτης Ντουμάνης έβαλε μοσχάρια, πιο κάτω ο Δημήτρης Μυτάκης πτηνοτροφείο και χοιροστάσιο, μονάδα με δικό της μύλο παρασκευής ζωοτροφών. Δεξιά του δρόμου έφτιαξε πτηνοτροφείο ο Μπάμπης Κυράνας. Έως εκεί είναι τα σύνορα της Στενής. Πιο κάτω ο βουναΐτης Λάμπρου έφτιαξε το δικό του πτηνοτροφείο. Στο δρόμο από την Κάτω Στενή για Λούτσα ο Ιωάννης Σιμιτζής (Παπαγιάννης) έφτιαξε τρία πτηνοτροφεία. Έκανε επίσης εμπόριο αυγών, δερμάτων κ.λπ. και είχε και τρίκυκλο για μεταφορές.

Στην πλειοψηφία τους αυτές οι μονάδες δεν άντεξαν και οι περισσότεροι ιδιοκτήτες γρήγορα τις εγκατέλειψαν. Οι λόγοι ήταν πολλοί. Πρώτα από όλα οι πτωχεύσεις των μεσαζόντων που αγόραζαν τα κοτόπουλα. Τα χρήματα που βρέθηκαν να χρωστούν στους παραγωγούς ήταν πάρα πολλά και έκαναν την λειτουργία των μονάδων αδύνατη. Δεύτερος λόγος τα πολύ υψηλά επιτόκια δανεισμού της Αγροτικής τράπεζας. Τρίτος και τελευταίος λόγος η κρατική πολιτική των εισαγωγών.

Γιάννης Μητάκης

Να αναστηλώσουμε, να αποκαταστήσουμε τον αγροτικό χώρο, να προστατεύσουμε το οικοσύστημα της υπαίθρου με όλες τις ομορφιές και τις ιδιαιτερότητές του, να δώσουμε ζωή στον κοινωνικό ιστό της περιφερειακής Ελλάδας. Δεν μπορεί πλέον να συνεχίζεται αυτός ο παραλογισμός της εγκατάλειψης και της φθοράς του πιο δυναμικού οικονομικού και φυσικού κεφαλαίου του ελληνικού χώρου. Εμείς ως Δίρφυοι έχουμε νιώσει τις συνέπειες αυτής της εγκατάλειψης, της αδιαφορίας, της αποδιοργάνωσης του κοινωνικού ιστού, που ο συγκεντρωτισμός και η έντονη αστικοποίηση των τελευταίων πενήντα χρόνων έχουν προκαλέσει και στην περιοχή μας.

Δεν χρειάζεται εδώ να αναφέρουμε το χρονικό αυτής της πορείας φθοράς, αλλά να πούμε πως, εκ του αποτελέσματος φαίνεται η χρεοκοπία αυτού του μοντέλου ανάπτυξης στην οικονομία, την κοινωνία, την υγεία, αλλά και την μελλοντική αβεβαιότητα που προκαλεί. Σήμερα η πλειοψηφία των Ελλήνων δέχεται τις συνέπειες αυτής της ανισορροπίας στην ανάπτυξη της χώρας και αντιλαμβάνεται πως αυτό αποτελεί την βασική αιτία για την ερήμωση της υπαίθρου και την υποβάθμιση της καθημερινής ζωής στην πόλη. Η συζήτηση για τον αγροτικό χώρο είναι ταυτόχρονα μια συζήτηση για τον αστικό χώρο, τις πόλεις, την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Αυτό σήμερα το αντιλαμβάνονται όλο και περισσότεροι πολίτες. Οι δεκαετίες σύγκρουσης που προηγήθηκαν οδηγούν στην αυτοκαταστροφή. Η συζήτηση για ένα νέο πολιτικό σχέδιο που θα έθετε το θέμα της σχέσης υπαίθρου - πόλεων σε διαφορετική βάση είναι από καιρό στην ημερήσια διάταξη. Η διεθνής εμπειρία αλλά και η ελληνική οικονομική, κοινωνική, ιστορική πραγματικότητα, επιβάλλουν την έναρξη ενός διαλόγου με στόχο μια νέα συμφωνία, ένα νέο συμβόλαιο ανάμεσα στην κοινωνία των πόλεων και την κοινωνία της υπαίθρου. Αν η πόλη θέλει να ζήσει σε συνθήκες ποιότητας, αρμονίας με τη φύση και την ιστορία πρέπει να σταματήσει τη βαρβαρότητά της απέναντι στην ύπαιθρο. Να σταματήσει η ερημοποίηση των χωριών και η διόγκωση των πόλεων. Στις Διρφυακές κοινότητες θα πρέπει να ανοίξουμε διάλογο πάνω στις εξής θεματικές ενότητες: Για την προστασία της παραδοσιακής μορφής των οικισμών και αγροικιών αλλά και τη δημιουργία νέων οικισμών με τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής:. Για την παραγωγή και πιστοποίηση βιολογικών αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, την καλλιέργεια αρωματικών φυτών και βοτάνων, τη μελισσοκομία:. Για τη δημιουργία βιοτεχνικών μονάδων μεταποίησης και τυποποίησης των τοπικά παραγόμενων προϊόντων: Για την ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού με επίκεντρο τον αγροτουρισμό: Για τη δημιουργία δικτύου ενημέρωσης των πολιτών που διαμένουν στο Δήμο Διρφύων αλλά και των αποδήμων στα μεγάλα αστικά κέντρα και το εξωτερικό. Πάνω σ' αυτούς τους άξονες θα αναφερθούμε εκτενέστερα στο μέλλον μέσα από τα «Διρφυακά Νέα», με άρθρα αλλά και προτάσεις από τους αναγνώστες της εφημερίδας. Ο επιθυμητός στόχος για το ξαναζωντάνεμα των κοινοτήτων μας θα χρειαστεί αρκετό χρόνο, ίσως και μερικές δεκαετίες για την επίτευξή του. Ένα είναι σίγουρο. Πως αυτή η πορεία θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον, πολλές εκπλήξεις, νέες γνώσεις, καινούριους φίλους. Όσοι περισσότεροι πιστέψουν πως αυτοί οι στόχοι είναι πραγματοποιήσιμοι, τόσο το όραμά μας να χτίσουμε την ύπαιθρο, θα έρθει πιο κοντά.

Δ. Ν.

Γ.ΦΡΑΤΖΗΣ

Ο τελευταίος νερόμυλος καταστράφηκε πριν είκοσι περίπου χρόνια. Μια πυρκαγιά αποτέλειωσε το έργο του χρόνου. Κι έτσι ένας νερόμυλος αιώνων, άγνωστο το πότε κτίστηκε, το μόνο που ξέρουμε ότι επί Τουρκοκρατίας λεγόταν μύλος του Μπολολιά, έμεινε ένας σωρός από πέτρες, θάβοντας όλα τα υπολείμματα και τους πρωτόγονους μηχανισμούς που περιείχε.

Μέσα σε ειδυλλιακά τοπία ήταν κτισμένοι όλοι οι νερόμυλοι της περιοχής. Δίπλα από το ποτάμι, κάτω από πλατάνια, σε ερημικές τοποθεσίες, αποτέλεσαν εικόνες που μόνο σε βιβλία παραμυθιών μπορούμε να δούμε σήμερα. Αν κάποιος ακολουθήσει το ποτάμι από την δεξιά πλευρά, θα δει ότι η περιοχή είναι γεμάτη από υπολείμματα νερόμυλων. Η προσφορά τους ήταν τεράστια για αρκετές εκατοντάδες χρόνια, τόσο στη διατροφή των κατοίκων, όσο και στην κοινωνική ζωή. Στους νερόμυλους όσοι πήγαιναν να αλέσουν, έμεναν εκεί ώσπου να τελειώσει το άλεσμα. Φιλοξενούνταν αρκετές ημέρες κι έτσι οι μύλοι ήταν τόποι κοινωνικής συναναστροφής. Φιλόξενοι οι μυλωνάδες, ένα επάγγελμα που στην παραδοσιακή τους μορφή έχει χαθεί, ήταν σημαντικά πρόσωπα στην εποχή τους και ο κινητήριος μοχλός της αγροτικής οικονομίας. Κοιτάζοντας προσεκτικά τα υπολείμματα, διαπιστώσαμε ότι ένας νερόμυλος μπορεί να αναστυλωθεί. Μια δουλειά χρονοβόρα και πολυέξοδη που σίγουρα ένας ιδιώτης δεν θα μπορούσε να αναλάβει. Ένα έργο που θα μπορούσε να μπει σε έναν κεντρικό σχεδιασμό αναστήλωσης μνημείων για τη διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ένα μνημείο συνδετικός κρίκος εποχών, όχι τόσο παλιών, αλλά τόσο διαφορετικών.

Γ.ΜΥΤΑΚΗΣ